Bài viết “Hào động là gì và có ý nghĩa như thế nào trong dự đoán cát hung bói dịch” gồm các phần chính sau đây:

1. Kiến thức tổng hợp về hào trong kinh dịch
2. Hướng dẫn xác định hào động của quẻ gốc (quẻ chủ)
3. Vai trò và ý nghĩa của hào động trong dự đoán cát hung

1. Kiến thức tổng hợp về hào trong kinh dịch

Hào là ký hiệu cơ bản nhất của Kinh dịch và là thành phần tạo ra quẻ dịch gồm hào dương là 1 nét (Vạch liền “—”) và hào âm là 2 nét (vạch đứt “- -”). Đó là bản thể của hào. Như vậy số lẻ lại là dương (1 gạch) ứng với số 1 trong hệ nhị phân và số chẵn (2 gạch) lại là âm ứng với số 0 trong hệ nhị phân tượng trưng cho trong dương có âm và trong âm có dương.

Xếp các hào âm và hào dương thành những tập hợp. Tập hợp 2 hào ta có tứ tượng gồm:

Tập hợp 3 hào ta có 8 trạng thái cơ bản được đặt tên là Bát quái (8 biểu tượng, 8 quẻ đơn), mỗi quẻ đơn gồm 3 hào gồm: Quái Càn, Quái Khôn, Quái Cấn, Quái Đoài, Quái Khảm, Quái Ly, Quái Tốn, Quái Chấn.

Chồng 2 quẻ đơn lên nhau ta được tập hợp 64 trường hợp khác nhau tùy theo thứ tự các hào gọi là 64 quẻ kép (trùng quái) hay lục thập tứ quái chia thành 8 nhóm chính: Nhóm quẻ thuộc Càn, Nhóm quẻ thuộc Chấn, Nhóm quẻ thuộc Đoài, Nhóm quẻ thuộc Khảm, Nhóm quẻ thuộc Khôn, Nhóm quẻ thuộc Ly, Nhóm quẻ thuộc Tốn. Quẻ Kép tượng trưng cho hết mọi biến hóa, mọi tình trạng, mọi hoàn cảnh mà Vạn hữu và Nhân quần gây nên trong khi giao tiếp với nhau. Vì mỗi hoàn cảnh có nhiều khía cạnh, nhiều giai đoạn, nhiều nhân vật bị dính dấp ảnh hưởng, nên mỗi  quẻ lại có 6 Hào là để nói lên cho rõ ràng:

Mọi khía cạnh, mọi trạng thái biến thiên của hoàn cảnh.

• Mọi giai đoạn của một quá trình.
• Mọi tầng lớp trong xã hội, đang cùng chia sẻ một hoàn cảnh
• Những trường hợp khác nhau, có thể xảy ra cho từng hạng người sống cùng chung một hoàn cảnh..

Hào dương (hào thực) còn gọi là hào “Cửu” (cửu là 9, là số dương). Hào âm (hào hư) còn gọi là hào “Lục” (lục là 6, là số âm). Các hào trong mỗi quẻ có ngôi vị khác nhau (ngôi là thứ tự các hào). Mỗi quẻ đơn có 3 ngôi vị gồm: hào sơ, hào nhị, hào tam và mỗi quẻ kép có 6 ngôi vị gồm: hào sơ, hào nhị, hào tam, hào tứ, hào ngũ, hào thượng. Hào sơ, hào tam, hào ngũ là dương vị còn hào nhị, hào tứ, hào thượng là âm vị.

Mỗi hào trong 6 quẻ đều có vị trí và theo số thứ tự đã nói ở trên. Nếu vị trí đó là số dương (ngôi lẻ 1, 3, 5) thì hào dương đóng; ngược lại vị trí đó là số âm (ngôi chẵn 2, 4, 6) thì hào âm đóng như thế là chính đáng, nên gọi chúng là “hào chính”. Ngược lại nếu ở vị trí dương (lẻ) mà lại đóng hào âm hoặc vị trí âm (chẵn) mà lại đóng hào dương thì những hào đóng vị trí không đúng của mình là không chính, nên gọi chúng là “hào bất chính”.

Hào thứ 2 và hào thứ 5 có vị trí quan trọng nhất trong mỗi quẻ vì chúng là hào trung tâm quẻ nên gọi chúng là Trung hào hay là Hào Trung.

Hào từ giải thích ý nghĩa của từng hào trong mỗi quẻ; 64 quẻ kép tổng cộng có 384 hào. Chu Công Đán là người có công đi sâu nghiên cứu và chú thích về Hào từ.

Hào tượng là nói về hình tượng, vị trí, số lượng chẵn lẻ của các hào âm hào dương trong sáu hào của quái kép (trùng quái) và thông qua đó phản ánh quan hệ cương nhu, thuộc tính âm dương và tính chất của quẻ (ví dụ: trường hợp số hào là số lẻ thì tính chất quẻ là dương; số hào là chẵn thì là quẻ âm). Kinh dịch luôn coi trọng quan hệ cương nhu và thường lấy vị trí ở trong hào dương để xác định, do vậy Dịch truyện viết: “Âm dương kết hợp với nhau rồi sau đó cương nhu mới có hình thể”.

2. Hướng dẫn xác định hào động của quẻ gốc (quẻ chủ)

Hào Động chính là điểm Cực để Âm thành Dương, Dương thành Âm. Như vậy hào động là hào đó sẽ biến trạng thái, ví dụ đang là hào dương sẽ biến thành hào âm và ngược lại. Số hào động không bao giờ quá số 6. Ở quẻ gốc (quẻ chủ) ta đếm từ dưới lên trên để lấy hào động. Nếu số dư là 1 tức hào động là hào đầu ở dưới nhất. Nếu số dư không có thì hào động là hào 6 trên cùng như thế gọi là hào trên động hoặc hào 6 động. Việc tìm hào động của quẻ chủ được xác định tùy thuộc vào phương pháp lập quẻ dịch.

• Lập quẻ dịch theo thời gian thì xác định hào động bằng cách cộng số lý của Giờ + Ngày + Tháng + Năm = Tổng B chia cho 6 = X còn dư bao nhiêu thì lấy số dư là hào động. Xem thêm bài viết “Hướng dẫn cách lập gieo quẻ dịch theo thời gian – Mai hoa dịch số”
• Lập quẻ dịch bằng cách căn cứ số vật đếm được để gieo quẻ thì lấy số quẻ thượng cộng thêm với số giờ chia cho 6 lấy số dư để tìm hào động.
• Lập quẻ dịch bằng cách căn cứ số tiếng đếm được để gieo quẻ thì lấy số quẻ thượng cộng thêm với số giờ chia cho 6 lấy số dư để tìm hào động.
• Lập quẻ dịch theo chiều dài thước, tấc thì thêm số giờ lúc đo chia cho 6 lấy số dư để tìm hào động.
• Gieo quẻ bằng Thẻ hay dùng 3 đồng tiền ta có thể thu được Quẻ Chủ không có hào nào “động” hoặc có 1 hay 2, 3 Hào động; có khi được quẻ cả 6 Hào đều động.

3. Vai trò và ý nghĩa của hào động trong dự đoán cát hung

Hào động là tiêu chí để phân biệt và xác định quẻ thể và quẻ dụng. Một quẻ có 6 hào, ba hào dưới (1, 2, 3) là quẻ hạ, ba hào trên (4, 5, 6) là quẻ thượng. Nếu hào động ở quẻ thượng thì quẻ thượng là quẻ dụng, còn nếu hào động ở quẻ hạ thì quẻ hạ là quẻ dụng. Quẻ không có hào động là quẻ Thể. Quẻ Thể là quẻ mình, quẻ dụng là người khác hoặc sự việc. Ví dụ:

Quẻ chủ là Thiên Thủy Tụng có hào 2 động thì quẻ Biến là quẻ Thiên Địa Bĩ thì quẻ Thể là quái Càn (Kim) và quẻ Dụng là quái Khảm (Thủy).

Lấy hào động để xác định quẻ Thể, Quẻ Dụng là tiêu chí để đoán việc hoặc đoán cát hung. Quẻ không có hào động là quẻ “Bất biến”, khi đó chỉ cần xem “Tượng” của quẻ Chủ để giải đoán. Quẻ có hào động là quẻ Biến, hào động còn là tiêu chí để sự việc biến thành tốt hoặc biến thành xấu, tức là biến sinh, hoặc biến khắc, biến ngang hòa, biến xì hơi. Trong dự đoán thông tin, tuy các phương pháp gieo quẻ khác nhau nhưng kết quả đều có xu hướng thống nhất, 64 quẻ của Chu dịch, mỗi hào đều có hào từ nói về cát, hung, hối, lận của hào đó. Hào động ở đây là căn cứ để tìm ra hào từ.

Ví dụ: Quẻ Biến là Thiên Địa Bĩ có điểm cát ít hung nhiều. Hào 2 động của Quẻ Bĩ có hào từ: “Bào thừa, tiểu nhân cát; đại nhân bĩ, hanh” dịch là: “Tiểu nhân chịu đựng và vâng thuận người quân tử thì tốt: đại nhân (có đức lớn) nên giữ tư cách trong cảnh bế tắc (khốn cùng) thì hanh thông”. Như vậy cả quẻ và hào đều khuyên không nên hành động.

Trong một quẻ có thể có mấy hào động, cũng có thể không có hào động nào. Đối với người mới học, nếu gặp hào động nhiều tức là sự việc biến hóa phức tạp rất khó đoán. Đối với cách lập quẻ dịch theo thời gian thì chỉ có một hào động nên sự việc được nói rõ rất dễ đoán vì nó chỉ chuyên về một việc thì chỉ cần dựa vào lời “Từ” của hào đó kết hợp với lời “Từ” của quẻ biến mà giải đoán. Nếu có 2, 3 hay nhiều hào cùng động thì chứng tỏ sự việc không ổn định, có nhiều sự việc lặp đi lặp lại cho nên phải kết hợp các lời “Từ” của hào động nhiều khi mâu thuẫn nhau, người đoán cần phải tinh thông các tình huống của quẻ dịch và phải vận dụng “tam yếu” mới có thể đưa ra những lời giải đúng.

Hào động ngoài vai trò chính để biến thành tốt hoặc xấu, nó còn là dấu hiệu chỉ thị loại vật. Nó có thể nói lên phương vị (ví dụ phương hoặc hướng đi có liên quan đến quẻ). Đối với lục thân thì nó là người liên quan đến quẻ, đối với sự vật là sự việc liên quan đến quẻ, đối với số thì đó là số người hay số vật, hay là những màu sắc có liên quan đến quẻ. Và có tác dụng gợi ý hoặc truyền tin tức.

Nếu bạn thấy bài viết này bổ ích hãy like, share bài viết và fanpage “Xemvm.com” để ủng hộ chúng tôi và chia sẻ kiến thức hay cho bạn bè của bạn. Vui lòng ghi rõ nguồn website xemvm.com khi bạn trích dẫn nội dung từ bài viết này. Cám ơn bạn rất nhiều!

Nếu bạn có bất cứ câu hỏi hoặc ý kiến góp ý để bài viết hoàn thiện hơn vui lòng gửi email về info@xemvm.com hoặc để lại một bình luận bên dưới để chúng ta có thể thảo luận thêm!