Bài viết “Tổng hợp các phương pháp và trình tự lập quẻ chủ (quẻ gốc) trong bói dịch” gồm các phần chính sau đây:

1. Luận về quẻ chủ hay quẻ gốc (Quẻ tiên thiên)
2. Hướng dẫn lập quẻ chủ (quẻ gốc) dựa theo năm tháng ngày giờ
3. Hướng dẫn xem hình thái, phương vị sự vật để tìm quẻ gốc (quẻ chủ)
4. Cách lập quẻ chủ (quẻ chính) bằng cách xem chữ viết
5. Trình tự lập quẻ chủ (quẻ gốc) bằng bói dịch cỏ thi
6. Các bước lập quẻ chủ (quẻ gốc) bằng gieo 3 đồng tiền

1. Luận về quẻ chủ hay quẻ gốc (Quẻ tiên thiên)

Quẻ gốc là quẻ lập nên ban đầu, còn gọi là quẻ chính (quẻ tiên thiên). Nếu muốn biết quá trình phát triển của sự việc để tham khảo trong lúc đoán thì cần phải thông qua biến dịch. Trong trường hợp đó, quẻ gốc trở thành quẻ chủ (bản quái hay chủ quái). Khi phán đoán cát hung, quẻ chủ là tượng quẻ chính có tác dụng chủ đạo, tác dụng quyết định. Quẻ chủ có thể căn cứ nhu cầu của sự việc để quyết định cần hay không cần đến quẻ hỗ hay quẻ biến. Quẻ chủ sẽ chủ về đầu sự việc, quẻ hỗ ứng với thời gian giữa, quẻ biến ứng với thời gian cuối của sự việc dự đoán.
Muốn tìm được quẻ gốc ta phải tìm được “Số” của sự vật muốn dự báo. Bởi bất cứ sự vật nào hiện hữu trong một không gian, thời gian nhất định đều phải mang cái “Số” của chúng trong thời điểm đó. Có thể xác định “Số” của chúng trong thời điểm xảy ra bằng nhiều cách như sau:

- Hoặc lấy “ngày, giờ, năm, tháng” xuất hiện sự vật hay xảy ra hiện tượng để xác định “Số”

- Hoặc lấy số lượng âm thanh của sự vật để xác định “Số”

- Hoặc lấy hình thái, mầu sắc, vị trí của sự vật lúc xuất hiện để tìm số. Ví dụ màu đen thuộc Thủy ở phương bắc tương ứng với số 1; mầu đỏ thuộc Hỏa ở phương nam, tương ứng với số 2; mầu xanh thuộc Mộc ở phương Đông, ứng với số 3, màu trắng thuộc Kim ở phương tây ứng với số 4…

- Hoặc như vị trí của sự vật ở hướng Tây Bắc là hướng của quẻ Càn số 6, nếu ở tại hướng Đông Bắc thì là vị trí của Quẻ Cấn số 8…Cần lưu ý là phương vị của các quẻ thì phải theo số Lạc Thư.

- Hoặc sắc thái sự vật lúc xuất hiện: tươi sáng là thuộc quẻ Ly số 5, vui đẹp là thuộc quẻ Đoài số 6, sắc thái nham hiểm là thuộc quẻ Khảm số 2…

- Hoặc có thể đếm số chữ viết lúc xảy ra dự báo để xác định số, nếu chỉ có một chữ thì đếm số lượng ký tự trong chữ đó để tìm số

- Một phương pháp quan trọng khác cũng thường được dùng đó là “đương sự phải tự gieo quẻ” rồi nhờ người giỏi về Dịch số đoán giúp bởi vì trong thực tế việc tự mình thắp hương, hướng lòng thành vào việc hỏi Dịch thì quẻ Dịch tìm được thường linh nghiệm hơn. Điều quan trọng là người gieo quẻ phải sờ tay mình trực tiếp vào những vật dùng để gieo quẻ như bói cỏ thi (cổ) hay bó đũa, bó que dùng làm thẻ, những đồng tiền, những con bài hay cả những viên sỏi để sóc lên khi gieo quẻ. Có lẽ khi đương sự trực tiếp sờ vào những vật đó thì hình như đã truyền được phần nào tâm tư và nguyện vọng của chính mình vào chúng cho nên thường tìm được quẻ phù hợp.

2. Hướng dẫn lập quẻ chủ (quẻ gốc) dựa theo năm tháng ngày giờ

Ngày giờ tháng năm để tính số phải theo âm lịch với hệ can chi và vòng giáp tý đã được hoạt hóa theo cơ chế “âm dương – ngũ hành” và phương vị 8 quẻ của dịch. Cụ thể:

Xác định số lý cho giờ âm lịch cần xem

Xác định số lý cho ngày âm lịch cần xem

Xác định số lý cho tháng âm lịch cần xem

Xác định số lý cho năm âm lịch cần xem

Tìm “số” ở đây chính là “số tiên thiên” của quẻ tương ứng với ngày giờ tháng năm đó. Ta đã biết số tiên thiên của quẻ chỉ có 8, vì vậy nếu số lớn hơn 8 thì phải trừ đi 8, số dư của số là quẻ gốc (quẻ chủ) định tìm. Nếu số ngày giờ tháng năm cộng lại mà lớn hơn nhiều lần số 8 thì phải đem chia cho 8, số dư là số quẻ gốc. Nếu số dư bằng 0 tức là số 8. Đó là số của quẻ.

Ta cũng phải biết thứ tự tiên thiên của 8 quẻ đơn hay bát quái như bên dưới:

Ví dụ ngày dương lịch 16 giờ, 16 phút, 31 giây ngày 10 tháng 10 năm 2020 dự định sẽ khai trương cửa hàng. Muốn chiêm đoán dịch xem có thuận lợi hay không?

Đầu tiên cần đổi lịch dương ra âm lịch là 24/08/2020 ứng với Giờ Thân (số 9), ngày Bính Tuất (24), Tháng Ất Dậu (8), năm Canh Tý (1).

Tiếp theo xác định Ngoại Quái (Thượng Quái) bằng cách cộng số lý của Ngày + Tháng + Năm = Tổng A = 33 chia cho 8 dư 1 ta được quái Càn (Trời)

Tiếp theo Xác định Nội Quái (Hạ Quái) bằng cách cộng số lý của Giờ + Ngày + Tháng + Năm = Tổng B = 42 chia cho 8 dư 2 ta được quái Đoài (Đầm)

Ghép Thượng Quái (Cột) và Hạ Quái (Hàng): gióng cột số 1 (Càn) xuống hàng số 2 (Đoài) giao nhau ở bảng bên dưới ta được Quẻ Chủ hay quẻ gốc là quẻ số 10

Cuối cùng tra bảng 64 quẻ kinh dịch tại đây ta được quẻ chủ số 10 trong kinh dịch là quẻ Thiên Trạch Lý.

3. Hướng dẫn xem hình thái, phương vị sự vật để tìm quẻ gốc (quẻ chủ)

Có thể dùng cách quan sát hình thái, phương vị của vật để tiên đoán hậu vận của sự vật. Muốn lập quẻ theo cách này cần phải nắm vững tượng vạn vật của bát quái. Ví dụ: ông già, bậc trưởng lão…là thuộc quẻ Càn; thiếu nữ, người tỳ thiếp là thuộc quẻ Đoài; trai tráng, con trai cả… là quẻ Chấn. Xem chi tiết tượng vạn vật của 8 quẻ đơn ở bên dưới:

• Luận bàn về tượng quẻ càn và ý nghĩa trong dự báo bói dịch
• Luận giải về tượng nhóm quẻ Khôn và ý nghĩa trong dự đoán bói dịch
• Luận bàn về tượng vạn vật nhóm quẻ Chấn và ý nghĩa trong dự đoán bói dịch
• Tìm hiểu về tượng vạn vật nhóm quẻ Tốn và ý nghĩa trong dự đoán bói dịch
• Bài giảng về tượng vạn vật nhóm quẻ Khảm và ý nghĩa trong dự đoán dịch
• Nghiên cứu bói dịch - Tượng vạn vật nhóm quẻ Ly và ý nghĩa trong dự đoán
• Ý nghĩa tượng vạn vật nhóm quẻ Cấn trong dự đoán cát hung bói dịch
• Ý nghĩa tượng vạn vật của nhóm quẻ Đoài trong chiêm bói dịch

Lấy những quẻ đó làm quẻ Thượng (Thượng quái); lấy hướng xuất hiện làm quẻ Hạ (Hạ Quái), chú ý phương hướng theo Hậu Thiên Bát quái, cụ thể: phương Bắc thuộc quẻ Khảm, Tây Bắc thuộc quẻ Càn, Đông Bắc thuộc quẻ Cấn, chính Đông thuộc quẻ Chấn, Đông Nam thuộc quẻ Tốn, chính Nam thuộc quẻ Ly, Tây Nam thuộc quẻ Khôn, chính Tây thuộc quẻ Đoài. Ghép thượng quái và hạ quái rồi làm tương tự trên ta sẽ tìm được quẻ gốc hay quẻ chủ.

4. Cách lập quẻ chủ (quẻ chính) bằng cách xem chữ viết

Nếu muốn xem quẻ cho ai đó qua chữ viết của họ thì thực hiện lập quẻ dịch như sau:

• Nếu chỉ có một chữ thì đếm số ký tự trong chữ số đó để lấy số của quẻ Thượng (Thượng Quái). Cộng thêm số giờ để lấy số quẻ Hạ (Hạ Quái).
• Nếu là hai chữ thì lấy số ký tự của chữ đầu để lấy số của quẻ Thượng (Thượng Quái); số ký tự của chữ thứ hai để lấy số của quẻ Hạ (Hạ Quái).
• Nếu từ ba chữ trở lên thì chia đôi số chữ: nửa ít phần trên để lấy số quẻ Thượng (Thượng Quái); nửa nhiều phần dưới để lấy số của quẻ Hạ (đều phải đếm tổng số ký tự rồi chia cho 8). Nếu số chữ là số chẵn thì chia đôi thành 2 phần bằng nhau, phần trên thuộc số quẻ Thượng, phần dưới thuộc số quẻ Hạ.
• Nếu trên bốn chữ là đủ “Tứ tượng”, chỉ cần đếm số chữ, không cần đếm ký tự. Nếu có nhiều câu thì chỉ dùng câu đầu để tìm số của quẻ Thượng, câu cuối để tìm số quẻ Hạ. Các câu khác không dùng.

5. Trình tự lập quẻ chủ (quẻ gốc) bằng bói dịch cỏ thi

Người Trung quốc xưa bói dịch thường dùng cỏ thi và mai rùa, coi đó là những đồ linh ứng.Thực ra linh ứng hay không là do lòng người, xem thêm bài viết “3 chú ý quan trọng để gieo quẻ dịch được linh ứng cho kết quả chính xác nhất”, còn cỏ thi xưa chẳng qua là thứ cỏ thân thẳng rất dễ kiếm ở miền Bắc Trung quốc, khi cắt đều thành những đoạn dài khoảng 20cm thì chúng vừa nhỏ, vừa đẹp, dễ cầm và bảo quản. Người xưa thường dùng 50 quẻ cỏ thi.

Nghi lễ bói dịch: Việc bói cỏ thi thời cổ rất phức tạp. Bàn thờ phải có kích thước qui định, đặt ngoảnh mặt về phương Nam. Trên chỉ đặt bát hương và hộp cỏ thi. Cỏ thi phải được bọc trong lụa màu đỏ hay hồng, bảo quản trong hộp gỗ thơm. Khi lấy cỏ thi ra khỏi bao lụa người bói phải có lòng thành, cung kính thắp 3 nén hương, sau đó phải hơ cỏ thi trên bát hương rồi cung kính mà khấn. Nội dung khấn phải nói rõ: Ngày, tháng, địa phương, tên người xin quẻ, lý do xin (vì chưa rõ điều lành dữ hay muốn được chỉ bảo thêm điều gì) cần nói rõ. Sau đó tay trái cầm bó cỏ thi, tay phải rút ra 1 cây trả lại trong hộp, còn 49 số (số 1 đó tượng trưng cho số của vũ trụ khi chưa phân cực không tính). Rồi lấy cả 2 tay chia đôi 49 số còn lại, để riêng ra 2 chiếc khay trên bàn thờ, tượng trưng cho sự phân cực âm dương. Từ số cỏ thi được phân đôi đó mới bắt đầu đếm từng phần, cứ 4 số một để tìm số dư. Khi đã đếm hết cả 2 nửa, đem cộng các số dư của các lần đếm lại, ta sẽ có các số tương ứng như sau: hoặc 6 hoặc 7 hoặc 8 hoặc 9.

Số 6 là số “Thái âm” (số của hào âm biến thành hay hào lão âm), số 9 là số “Thái dương” (hào dương biến hay hào lão dương); số 7 là hào “Thiếu dương”; số 8 là hào “Thiếu âm”. Cứ 18 lần biến mới được một quẻ (mỗi hào phải đếm 3 lần). Cách tìm quẻ như vậy rất phức tạp và mất nhiều thì giờ mà thực ra chỉ là cách tìm số dư trong các nhóm cỏ thi được phân đôi trừ đi 1 mà thôi.

Ngày nay khi nghiên cứu kỹ phương pháp bói cỏ thi cổ của người Trung Quốc, 1 số nhà dịch học phương tây đã nhận ra rằng: phép chia đôi bó cỏ thi, rồi bớt 1, chẳng qua là để tìm 4 số tượng trưng cho 4 loại hào và người ta cũng dùng toán học để tính ra xác suất các hào xuất hiện theo cách bói cỏ thi xưa là:  

• số 9 là hào “Dương già” (Thái Dương): 3/16
• số 6 là hào “Âm già” (Thái Âm): 1/16
• số 7 là hào “Thiếu dương”: 5/16
• số 8 là hào “Thiếu âm”: 7/16

Xem độ xác suất người ta mới phát hiện ra điều “vô lý” trong phép bói cổ: tần suất xuất hiện của các hào thiếu dương và thiếu âm không đều nhau, và hào thái âm lại xuất hiện ít hơn tới 3 lần hào thái dương trong khi chính 2 hào này phải có tần xuất bằng nhau.

6. Các bước lập quẻ chủ (quẻ gốc) bằng gieo 3 đồng tiền

Phương pháp bói bằng 3 đồng tiền đã được thông dụng từ đời đường, đời Tống ở trung quốc. Dùng 3 đồng tiền giống nhau, lấy mặt ngửa có chữ Dương, mặt sấp là âm, để trên đĩa đủ rộng để gieo. Tiền được bảo quản trên đĩa đó, trên đậy một cái bát hay chén sạch, đặt sẵn trên bàn thờ. Khi bói dịch, sau nghi lễ cần thiết, người bói phải cầm lấy 3 đồng tiền trong tay, thành kính gieo xuống chiếc đĩa. Mỗi lần gieo ta được 1 hào theo số đã biết: 9 là Thái Dương, 6 là thái âm, 7 là thiếu dương, 8 là thiếu âm. Để tính ra các số trên, ta theo qui luật “Trời 3, đất 2” (tức trời tròn, đất vuông) hay cũng là “Dương 3, Âm 2”. Kết quả như sau:

• 3 đồng tiền đều ngửa: ta có 3 Dương → (3+3+3) = 9 (Lão Dương)
• 3 đồng tiền đều sấp: ta có 3 Âm → (2+2+2) = 6 (Lão Âm)
• 1 đồng sấp, 2 đồng ngửa: ta có 1 Âm và 2 Dương → (2+3+3)=8 (Thiếu âm)
• 2 đồng sấp, 1 đồng ngửa: ta có 2 Âm và 1 Dương → (2+2+3)=7 (Thiếu Dương)

Qua 6 lần gieo như thế ta lập được quẻ gốc (Quẻ chủ) cần tìm. Cần chú ý là xác suất xuất hiện các hào trong việc bói bằng 3 đồng tiền khác xác suất bói bằng 50 quẻ cỏ thi. Cụ thể:

• Xác suất hào Thái Dương: 1/8
• Xác suất hào Thái Âm: 1/8
• Xác suất hào Thiếu Dương: 3/8
• Xác suất hào Thiếu Âm: 3/8

Xác suất này hợp lý hơn việc bói bằng cỏ thi vì số 8 là số tám cung quẻ Hậu Thiên cũng là số của 8 phương hướng không gian, vì vậy tần suất xuất hiện của các hào không thể ra ngoài những vị trí đó.

Nếu bạn thấy bài viết này bổ ích hãy like, share bài viết và fanpage “Xemvm.com” để ủng hộ chúng tôi và chia sẻ kiến thức hay cho bạn bè của bạn. Vui lòng ghi rõ nguồn website xemvm.com khi bạn trích dẫn nội dung từ bài viết này. Cám ơn bạn rất nhiều!